7 Nisan 2012 Cumartesi

OSMANLI'NIN KURULUŞ DEVRİ PADİŞAHLARININ VE O DÖNEMİN ÖNEMLİ ŞAHSİYETLERİNİN BURSA'DAKİ VAKIF KÖYLERİ


           Vakıf, Bizanslar ve Araplar'da da vardı. Osmanlı döneminde gelişen bir kurum olmuştur. Osmanlı'nın sosyo-ekonomik yapısında önemli bir yer tutar. Dünya bu yapılanmayı Osmanlı'dan öğrenmiştir.
            Vakıf, topluma yararlı bir kurumun, varlığını sürdürülebilmesi için kurulur. Örneğin: Cami, medrese, imaret, tekke ve benzeri toplumsal kurumlara gelir temin etmek için arazi, han, hamam gibi gelir getirici maddi kaynaklar ayrılır.
            Vakıf mahkeme ile tescil edilir. Başında bir yönetici bulunur. Vakıf kuran veya yöneten kişi vefat ettiği zaman bir başkası bu görevi sürdürür.
            Osman Bey'in vakıf köyleri:
            Harmancık'ın Kozağacı mevkiini, (burada birkaç köy vardır) yaptırdığı zaviyeye bağışlamıştır.
            Gündoğdu (Filadar) Köyü Osman Bey’in vakıf köyleri arasında gösterilir.
            Orhan Bey'in vakıf köyleri:
            Bursa kazasına bağlı olanlar:
            Kızıkhamam (Hamamlıkızık), Kızıkşıhlar (Cumalıkızık), Ortakızık, Musa Baba, Panaye (Panayır), Yeniceabat (Çeltikçiyenlere verilmiş), Alişar.
            Kite kazasına bağlı olanlar:
            Dürdane, Fladar/ Gündoğdu, (vakıf kullarına tahsis edilmiş), Hatip, Gilyos/Karaağaç, Depecik (Bağban kafirlerine ayrılmış), Siği/Kumyaka, Çeltikçiler, Kıranışıklar/Kıranşıhlar.
            Diğerleri: Eskidanişment (Adranos/Orhaneli), Pazarköy  (Orhangazi/İznik).
            I.Murat'ın vakıf köyleri:
            Bursa'ya bağlı olanlar:
            Kavak, Balados/Yunuseli, Çavuş, Çeltükçü, Koçu, Yahşi Bey, Armut, Hamitler, Denişler, İzvat/Çukurca, Demirkapu, Misi/Gümüştepe, Yenice, Eşek-yedi/Soğanlı, Karaman, Gökçe-viran, Çonkara/Yiğit Ali, Gökbınar/Mürseller.
 
Keles'e bağlı olanlar:
            Haydar , Kızıl/Kemaliye,  Barak , Denizler (Denizler'deki vakıftan elde edilen gelir Çekirge'deki imarete harcanırdı.) Akçapınar,  Kocakovacık , Uzuncaöz/Uzunöz. Sorkun, Bıyıkalan.
            Adranos'a (Orhaneli) bağlı olanlar:
            Erenler  (Bunlar Bursa'daki “Erguvan Bayramı”na kafileler halinde katılırlarmış!), Nalınlar , Gökçeören.
            Diğerleri: Hacılar (Büyükorhan), İğdir (Gürsu).
            Araştırmacı yazar Ö. Faruk Dinçel'in tespitlerine göre; I. Murat'ın Dağ Yöresi'ndeki diğer vakıf köyleri: (1251/1835 yılı belgesi)
            Beyce, Mekri, Çerçiler, Deliballılar, Çöreler, Akçabük maa Köpek Çayırı , Girencik, Burmu, Çivili, Sağırlar, İkizoluk, Yeşiller, Sadağ, Kusumlar, Çakıryenice, Turhasan, Ermudcuk, Orhanlar ve Ortacalar, Yenice, Hacılar, Kuşlar, Karaçukur, Ericek, Karalar, Güney, Osmanlılar, Timurlar maa Veledler, Akçesaz maa Tekirler, Karaağız maa Çavuş, Kınık, Çeribaşı, Bınarı, Perçin, Gedikler, Kayapa, Balaban, Gürleği, Danişmend, Söğüd maa Küçük Orhanlar, Timurcu ve Mahaller nam-ı diğer Küçük Has Beğler, Emir, Balioğlu ve mahalle Semerci, Geyiklü nam-ı diğer Hacı Ahmetler, Celebler maa Dere, Argın, Kadı nam-ı diğer Büyük Has Beğler, Karaoğlanlar, Danacılar, Sarnıç Piyadetoprağı der-kur-i Karaoğlanlar, Kabaklar. (Bursa Araştırmaları Dergisi Ağustos, 2004 S.6)     
           Yıldırım Bayezit'in vakıf köyleri:
            Vakıfsusurluk/Küçüksusığırlık (Vakıfköy)
            Çelebi Sultan Mehmet'in vakıf köyleri (1530 yılı kayıtlarında geçer):
            Yaylacık, Tahtalı ve Kayapa (sonradan İsa Bey vakfı olarak anılmıştır.)
            II. Murat'ın vakıf köyleri:
            Mihaliç (Karacabey): Keşlik köyü. 
                             Ünlü şahıslara ayrılmış olan vakıf köyleri:
            Emir Sultan: Serme köyü (bir kısım Yörük cemaatinin gelirleri)
            Oruç Gazi vakıfları: Fidyekızık
            Hacı İvaz Paşa vakıfları (Tımar): Derekızık köyü (Kestel)
            İshakpaşa vakıf köyleri: Kızık (?); Değirmenlikızık (Yıldırım)
            Aspurçe Hatun'un vakıf köyleri: Kazıklı (Gürsu), Narlı (Gemlik), Kapaklı (Gemlik), Kızıl-izi (?), Ayrıca Kite'ye bağlı Baraklıhisar, Mudanya-Çepne, Yörüklü (Yörükali), Pirenlibayır ( Frenlibayır değil!) köyleri ve Bursa kazasına bağlı Balıklı çiftliği arazisinin aşarı Aspurçe Hatun vakfına ayrılmıştır.
            Alaaddin Bey'in vakıf köyleri: Fodra çiftliği.(Orhan Gazi burayı kardeşi Alaaddin'e vermiştir)
            Umur Bey'in vakıf köyleri: Eski kayıtlarda Akçeler olarak geçen köy (Gölbaşı), Umur Bey vakıfları arasındadır.
            Selçuk Hatun'un vakıf köyleri: Selçukgazi köyü (Fatih'in halası)
            Timurtaş Paşa'nın vakıf köyleri: Demirtaş kasabası (eski bir Rum yerleşmesi)
Hüseyin GENÇ / Araştırmacı-Yazar 
 

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder